XVIII rocznica nadania imienia „Szarych Szeregów” Zespołowi Szkół w Lipie
28 marca obchodzimy kolejną rocznicę nadania imienia „Szarych Szeregów” Zespołowi Szkół w Lipie.
W tym dniu, w 2004 roku, dzięki staraniom ówczesnego dyrektora szkoły, p. Dariusza Chmielewskiego szkoła otrzymała imię Szarych Szeregów. Wydarzenie to stanowiło ukoronowanie kilkumiesięcznych przygotowań, w które zaangażowani byli wszyscy członkowie społeczności szkolnej - uczniowie, zuchy i harcerze, rodzice, nauczyciele. Uroczystość miała wyjątkowy charakter – odbyła się uroczysta msza święta w kościele pod wezwaniem MB Częstochowskiej w Lipie. Brali w niej udział odświętnie ubrani uczniowie, zuchy, harcerze, pracownicy szkoły, emeryci, społeczność lokalna i zaproszeni goście. Podczas uroczystej mszy świętej został poświęcony sztandar, którego matką chrzestną została emerytowana nauczycielka, opiekunka harcerstwa działającego przy szkole, pani Janina Hawrylinka. Natomiast ojcem chrzestnym- kierownik Szkoły Podstawowej w latach 1951 - 1968, pan Stefan Polański. Po zakończonych uroczystościach w kościele wszyscy pomaszerowali za sztandarem do szkoły na uroczystą akademię. Na pamiątkę nadania imienia Szarych Szeregów została uroczyście odsłonięta ściana pamiątkowa. Część artystyczną, przygotowaną przez nauczycieli uczących w szkole zaprezentowały zuchy i harcerze. Na pamiątkę nadania szkole imienia została wydana książka autorstwa Dariusza Chmielewskiego i hm. Janusza Krężela pt.: „Jednodniówka Zespołu Szkół w Lipie wydana z okazji nadania Zespołowi Szkół im. Szarych Szeregów”. Głównym jej celem było zapoznanie z historią działalności oświatowej i harcerskiej na terenie sołectwa Lipa.
A teraz krótkie przypomnienie o Szarych Szeregach patronie Zespołu Szkół w Lipie.
Szare Szeregi to kryptonim działającego w konspiracji od 27 stycznia 1939 roku do 18 stycznia 1945 roku Związku Harcerstwa Polskiego. Dla utrzymania tajemnicy początkowo przyjmowano do organizacji Szarych Szeregów wyłącznie młodzież powyżej 17 lat, później także młodszą.
Młodzież Szarych Szeregów podzielono na trzy grupy wiekowe: najmłodsi, tzw. Zawiszacy, w wieku 12 – 14 lat, nie brali udziału w bezpośrednich działaniach przeciw okupantowi, byli natomiast szkoleni w ratownictwie i łączności. Zespoły starszych chłopców (skautów), w wieku 15 – 17 lat, tworzyły Bojowe Szkoły (BS), w których prowadzono szkolenie wojskowe i przygotowano do służby w oddziałach rozpoznawczych, zwiadowczych, łączności oraz pocztach dowódców różnych szczebli.
W swej strukturze posługiwano się kryptonimami: chorągwie — ule, hufce — roje, drużyny — rodziny, zastępy — pszczoły. Na czele organizacji harcerzy stał Naczelnik z Główną Kwaterą - Pasieką.
Podstawowe zasady członków organizacji to przedwojenne Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Przyrzeczenie uzupełniono dodatkową rotą konspiracyjną: Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę W Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia.
Przykładowe akcje Szarych Szeregów” to między innymi:
- Mały Sabotaż — obejmował regularne malowanie na murach Kotwicy — znaku Polski Walczącej i znaków „żółwia” (pracuj wolno), „Y” (znaków zwycięstwa) oraz napisów takich, jak „Polska żyje” i „Pawiak pomścimy”. Zdzierano flagi niemieckie, zawieszano polskie. Wybijano szyby fotografom wystawiającym wizerunki Niemców, zdjęto niemiecką tablicę na pomniku Kopernika w Warszawie, wydawano dodatki nadzwyczajne pod mylącymi tytułami. Akcja ta obejmowała cały kraj.
- Służba wywiadowcza— „WISS” (Wywiad, Informacja Szarych Szeregów), w której zbierano i przekazywano informacje o niemieckich jednostkach stacjonujących w kraju oraz ich ruchach, m.in. przekazano pierwszą informację o obiekcie w Peenemunde, plany różnych urządzeń lotniczych i Marynarki Wojennej. Śledzono ruch na szosach i węzłach kolejowych.
- Ąkcja pod Arsenałem — przeszła do legendy Szarych Szeregów, jako pierwsza większa ich akcja. Miała miejsce 26 marca 1943 roku na skrzyżowaniu ulic Bielańskiej i Długiej w Warszawie. Jej celem było uwolnienie hufcowego Jana Bytnara „Rudego”. Inicjatorem i jednym z wykonawców zadania, w którym wzięło udział 28 harcerzy pod dowództwem komendanta Chorągwi Warszawskiej Stanisława Broniewskiego, był Tadeusz Zawadzki „Zośka”. Akcja doprowadziła do uwolnienia „Rudego” i 24 innych więzionych osób, w tym drugiego hufcowego GS Henryka Ostrowskiego Niestety, sam „Rudy” zmarł 4 dni później na skutek ran doznanych podczas tortur, którym poddało go gestapo.
- Ąkcja Ostrobramska (uwolnienie Wilna) w dniach 6-13 lipca 1944 r. Pluton Grupy
Szturmowej por. Turbacza brał udział w walkach o oswobodzenie Wilna.
- Powstanie Warszawskie , w którym wzięły udział dwa bataliony harcerskie: „Zośka” i „Parasol” oraz kilka plutonów Grup Szturmowych i Bojowych Szkół. Kadra instruktorska Szarych Szeregów walczyła w ramach batalionu „Wigry”. Najmłodsi Zawiszacy brali udział jako gońcy, łącznicy i słynni listonosze „Harcerskiej Poczty Polowej”, harcerki były sanitariuszkami i łączniczkami.
Głównymi bohaterami Szarych Szeregów, którzy wpisali się na karty historii byli: Jan Bytnar ps. ”Rudy”, Maciej Aleksy Dawidowski ps. „Alek” oraz Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka”; zginęli w czasie obrony Ojczyzny. Byli symbolami wyjątkowej szczerości, uczynności i bezgranicznego poświęcenia dla bliźnich.
Szare Szeregi poza Warszawą aktywnie działały m.in. w Radomiu, Gdyni, Krakowie i na Śląsku. Ogółem Organizacja Harcerzy przed sierpniem 1944 liczyła ok. 9 tys. członków.
Nastał dzień 1 sierpnia 1944 r. godzina 17 zwana godziną „W”.
Wybuchło Powstanie Warszawskie. Było to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń II wojny światowej. Walczyli żołnierze, harcerze z Szarych Szeregów oraz ludność cywilna. Powstańcy bronili się zaciekle przez 63 dni, mimo że brakowało im broni, amunicji, wody żywności oraz lekarstw. Warszawa uległa zniszczeniu.
Na barykadach, Warszawo,
Krwawiłaś w codziennych bojach.
Dziś gruzy są twoją sławą.
W twych zgliszczach jest wielkość twoja.
Bo serca nasze odważne,
Nie można ich uciemiężyć.
Śmierć?- Nieważne!
Życie?- Nieważne!
Ważne – Zwyciężyć!
Śmiertelnie było i krwawo.
Szła groza w ogniu i w dymie.
I tam, gdzie stałaś Warszawo,
Zostało tylko twe imię.
Bo serca nasze odważne,
Nie można ich uciemiężyć.
Śmierć?- Nieważne!
Życie?- Nieważne!
Ważne – Zwyciężyć!
Gdy zadość stanie się zemście,
Tadeusz Szyma
„Najmłodszym żołnierzom”
Chłopcze... chłopczyku, ile miałeś lat,
kiedy z harcerza stałeś się żołnierzem?
Czyś na Starówce, czy na Woli padł,
Szarych Szeregów szary bohaterze?
Widzę cię - biegniesz, podtrzymując hełm,
pod którym niknie śmiesznie mała głowa...
Słyszę, jak w biegu wołasz jednym tchem:
„Meldunek mam, meldunek z Mokotowa!”.
Łączniku, głowę zakrywasz, lecz pierś
odsłaniasz - serce niosąc jak na dłoni,
a nad Warszawą dymów bura sierść
mierzwi się w kłębach, dopada cię, goni...
Oddałeś Polsce swe dwanaścia lat,
tobie historia dodała wieki -
cień dawnych powstań na murach się kładł,
gdyś krył się w gruzach, pełzał przez zasieki...
Żołnierzu, nadal łącznikiem nam bądź,
meldunki składaj nadal, choć bez słowa -
aby pamięcią przeszłość z jutrem spiąć,
sercom rytm podać „Marszu Mokotowa”!
Dziękujemy Wam harcerze Szarych Szeregów za to, że dzięki Waszej determinacji mamy wolny kraj. Pomimo tak młodego wieku życia jakie poświęciliście po to, abyśmy my mogli spokojnie uczyć się pracować, bawić się. Dzięki Wam nie musimy uciekać z naszego kraju jak Ukraińskie dzieci.
Przygotowały: p. Małgorzata Trela oraz p. Teresa Skrzypek